Inleiding Blootstelling in de bakkerij

Algemeen

Blootstelling aan meelstof betreft blootstelling aan relatief grote deeltjes. De deeltjes komen in de lucht door handelingen zoals het legen van zakken, strooien van bloem of schoonmaakwerkzaamheden. Onderzoek laat zien de achtergrondblootstelling aan stof relatief beperkt is. Er is sprake van blootstelling aan pieken met daartussen een lage bijna verwaarloosbare achtergrondblootstelling. Dit is in onderstaande figuur goed te zien.

Uit deze figuur is af te lezen bij welke handelingen/taken hoge blootstelling (piekblootstelling) kan optreden. Vooral tijdens het afwegen, storten en strooien van bloem, meel en hulpstoffen en bij het schoonmaken kan een dergelijke stofblootstelling optreden. Tussen de pieken is de blootstelling verwaarloosbaar. Als de taken/handelingen die leiden tot een hoge blootstelling worden beheerst, zal de blootstelling gemiddeld over de dag dus ook sterk verminderen.

Taken en (piek)blootstelling

Er zijn aanwijzingen dat juist de piekblootstelling een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van allergie. Maar harde bewijsvoering daarover ontbreekt vooralsnog. Duidelijk is wel dat de totale blootstelling in een werkdag voor een groot deel wordt bepaald door piekblootstelling.

De hoogte van de piekblootstelling is voornamelijk afhankelijk van:

De eigenschappen van de stof. Zo leidt het werken met een fijn verdeeld meel tot een hogere blootstelling dan met een grover verdeeld, vettig of granulair meel. Zie ook het Werkblad Stuifarme Strooibloem.
Het gebruik van de stof. Als meel met de hand wordt uitgestrooid op een werktafel komt er meer stof vrij dan wanneer het voorzichtig met een zeef wordt verdeeld. Zie ook het Werkblad Stofvrije werkwijze met strooibloem.
De getroffen beheersmaatregelen. Als het stof bijvoorbeeld wordt weggezogen door een goede lokale afzuiging zal de blootstelling van de medewerker veel lager zijn dan zonder deze beheersingsmaatregel.

De functie van de medewerker in het bakkersbedrijf is uiteraard ook van invloed op de blootstelling. Een banketbakker heeft een lagere persoonlijke blootstelling dan een broodbakker, omdat een banketbakker over het algemeen nauwelijks met meel of broodverbetermiddelen werkt. Als verschillende mensen in het bedrijf verschillende taken hebben (bijvoorbeeld één persoon bereidt voornamelijk deeg, terwijl een ander de oven bedient), dan worden deze personen ook verschillend blootgesteld.

Bij het in kaart brengen van de blootstelling zijn niet alleen werkzaamheden tijdens normale omstandigheden van belang, maar ook werkzaamheden die onregelmatig of slechts incidenteel worden uitgevoerd, zoals onderhoud en reparatie. Vaak veroorzaken deze werkzaamheden een veel hogere blootstelling dan de werkzaamheden tijdens de normale gang vanzaken. In de volgende situaties dient u extra bedacht te zijn op een hoge blootstelling:

Werknemers werken in besloten ruimten, zoals silo’s of kelders (let op: reinigen van silo’s wordt vaak uitbesteed). Zie ook het Werkblad Stofbeheersing in de siloruimte.
Het legen van de filterzakken welke aan de silo bevestigd zitten. Hierbij kan er zeer fijn meel vrijkomen.
De werkplek is zichtbaar verontreinigd; bijvoorbeeld stoffig gereedschap of een stoffigeomgeving door het leegstorten van zakken.
De werknemer wordt erg vuil (handen, gezicht en/of kleding) bij de werkzaamheden.
Bij de bereiding van kleinbrood op de werkbank wordt relatief veel met bloem gestrooid. Dit kan leiden tot hoge stofblootstelling.
Het reinigen met perslucht. Zie ook het Werkblad Stofarm schoonmaken.

Het belang van een goede werkwijze

De manier van werken heeft een grote invloed op de mate van de blootstelling. Een voorbeeld is het uitschudden van zakken. De wijze waarop dit gebeurt, verschilt per bedrijf en per persoon. Als de medewerker de zak stevig uitklopt om de laatste restjes eruit te krijgen zal er meer stof ontstaan dan wanneer een zak voorzichtig wordt leeggemaakt. Het uitstrooien van bloem hoog boven de werktafel leidt tot veel meer stof dan het inwrijven van het werkblad met bloem. Hoewel dit door drukte misschien niet altijd mogelijk is: u kunt alleen al door rustig en zorgvuldig te werken de blootstelling sterk verminderen.